پیدایش و تکامل طبقه کارگر

از آغاز تا ۱۹۱۷

طبقه کارگر به عنوان یک طبقه اجتماعی زاییده شیوه تولید سرمایه‌داری است. از این رو دوران پیدایش و شکل‌گیری پرولتاریا به ایامی بازمی‌گردد که مناسبات سرمایه‌داری آغاز به پیدایش نهاد. این مناسبات در بطن جامعه فئودالی شکل گرفتند و در واپسین مرحله از تکامل این جامعه هنگامی که شالوده‌های نظم فئودالی متزلزل شده اما هنوز مسلط است، با نیرویی مقاومت‌ناپذیر سر برآوردند و گسترش یافتند. این جاست که به همراه تولید سرمایه‌داری و شکل نوین استثمارش، توده‌های کارگر بر پهنه‌ی تاریخ جهانی ظاهر شدند.

نخستین نطفه‌های مناسبات تولید سرمایه‌داری در سده‌های چهاردهم و پانزدهم در برخی شهرهای حوزه‌ی مدیترانه شکل گرفت. به لحاظ تقدم تاریخی، ایتالیا اولین کشوری است که در آن مناسبات سرمایه‌داری شکل گرفت. طی سده‌ی چهاردهم در تعدادی از مهمترین شهرهای ایتالیا از جمله در فلورانس و بولونیا، صنعت مانوفاکتوری که شکل نخستین تولید سرمایه‌داری است به رونق قابل ملاحظه‌ای دست یافته بود. در این ایام تنها حدود سیصد مؤسسه بزرگ ماهوت‌بافی در ایتالیا وجود داشت که تعداد قابل ملاحظه‌ای کارگر مزدبگیر در آن‌ها مشغول به کار بودند. این کارگران از نظر منشأ، پیشه‌وران ورشکسته و دهقانان آزاده شده از قید سرواژ بودند که نیروی کار خود را در ازای دستمزد به سرمایه‌داران می‌فروختند و در نتیجه رونق اقتصادی ایتالیا در آن دوران سریعا جذب مؤسسات مانوفاکتوری می‌شدند.

مارکس در این مورد می نویسد: «در ایتالیا که تولید سرمایه‌داری زودتر از کشورهای دیگر گسترش یافت، انحلال مناسبات سرواژ نیز زودتر به وقوع پیوست. در آن جا هر چه زودتر سرف‌ها را آزاد می‌کردند تا نتوانند بر اثر مرور زمان برای خود حقی در ملک و زمین به دست آورند. بنابراین رهایی آن‌ها از قید سرواژ فورا آنان را مبدل به پرولتاریای مسلوب‌الحقی کرد که اغلب در شهرهای باقیمانده از دوران رومیان، اربابان حاضر و آماده به دست آوردند.»