درباره‌ی اعتصاب

مقاله‌ی درباره‌ی اعتصاب را ولادیمیر لِنین در سال ۱۸۹۹ میلادی، یعنی بیش از ۱۲۰ سال پیش، در اوضاعی نوشت که اعتصاب‌های کارگری به صورت فزاینده‌ای در روسیه‌ی پیش از انقلاب اُکتبر ۱۹۱۷ در حال شکل‌گیری بود. مناسبات موجود و نظام حاکم در همه کشورها – از جمله کشور ما‌ – هنوز به همان ترتیب است و این موضوع اکنون این مقاله را خواندنی می‌کند.

اوضاع بر همان قرار است: سرمایه در دست عده‌ی معدودی است و توده‌ی کارگر مالک هیچ چیزی جز نیروی کار خود نیست و برای حفظ حیات و معیشتش مجبور به فروش نیروی کارش می‌شود. کارگران روزبه‌روز فقیرتر می‌شوند و سرمایه در دست کارفرمایان انباشته‌تر می‌شود (چون حتی در بهترین وضعیتِ پرداخت دستمزد و با در نظر گرفتنِ دادن انواع امتیازات به کارگران، همچنان در این سیستم سهم کارگران از کل ثروت جامعه ناچیز است). این جدال میان کارگر و کارفرما (سرمایه‌دار) دائمی است. افزایش سود سرمایه‌دار در گرو هرچه ارزان‌تر بودن کارگران و تشدید رقابت میان آنهاست. این تضاد حل‌نشدنی است. کارگر، به حکم کارگر بودنش، در میدان نبردی حضور دارد که منفعت طرف مقابل در از بین رفتنِ منافع اوست.

کارگران در مقابل حمله به معیشت خود نمی‌توانند منفرد عمل کنند و پیروز شوند. در هم شکستن اعتراض‌های منفرد و نامتحد برای جبهه‌ی متحدِ مقابل بسیار آسان است. در این اوضاع، اعتصاب‌های کارگری درمی‌گیرد. اعتصاب از مهم‌ترین تاکتیک‌های مبارزه برای بالا بردن سطح معیشت کارگران است.

در جریان اعتصاب، کارگران ابتدا با کارفرمای خود روبه‌رو می‌شوند، اما کم‌کم می‌بینند که سایر کارفرماها، مأموران دولت، قوه‌ی قضائیه، نمایندگان مجلس، شهرداری، نیروهای انتظامی، ائمه‌ی جمعه، رسانه‌ها و غیره هم ــ‌بله، همه‌ی این دستگاه عریض و طویل‌ــ به یاری کارفرما می‌آیند. آن زمان متوجه می‌شوند که فقط با سرمایه‌دارِ کارخانه و شرکتِ خودشان روبه‌رو نیستند، بلکه با «دستگاهی» روبه‌رویند که از سرمایه‌داران دفاع می‌کند. به‌تجربه می‌فهمند که دولت همیشه حافظ منافع کارفرمایان و حامی استثمار کارگران است؛ می‌فهمند که با قانون و دستگاهی روبه‌رویند که از منافع سرمایه‌داران حفاظت می‌کند، مسیر پیشرفت کارگران را سد می‌کند و اتحاد آنان را در هم می‌شکند. اگر نتیجه‌ی اعتصاب موفقیت‌آمیز باشد (و بتوانند گامی رو به جلو در مبارزه و احقاق حقوقشان بردارند)، به‌وضوح می‌بینند قانون ــ‌که رونوشت خواست طبقه‌ی حاکم (طبقه‌ی سرمایه‌دار) است‌ــ پاسدار دستاوردهای این پیروزی نیست.