اولین حکومت کارگری

کتابچه اولین حکومت کارگری، تلاشی است در پاسخ به این پرسش اساسی که چرا و چگونه نخستین دولت کارگری در پاریسِ فرانسه‌ی اواخر قرن نوزدهم میلادی به پیروزی رسید و توانست دولت سرمایه‌داری مستقر در فرانسه را، علی‌رغم قدرتی که داشت، در هم بشکند و تغییرات و تحولاتی بزرگ و چشم‌گیری در همان محدوده‌ی شهر پاریس ایجاد کند. هم‌چنین سعی بر آن دارد تا نشان دهد این امکان یعنی توانایی ایجاد یک دولت و جامعه‌ی جدید که در آن استثمار انسان از انسان، فقر، بی‌کاری و گرفتاری کارگران و زحمت‌کشان از آن رخت بربسته باشد، وجود دارد.

طبقه‌ی کارگر و زحمت‌کشانِ پاریس، علی‌رغم آن‌که دولت فرانسه‌ی مستقر در خارج از شهر پاریس از سر همکاری با دولت پروس (دولت آلمان در آن زمان) درآمده بود و با همکاری دو دولت سرمایه‌دارانه برای نابودی دولت کارگری کمون مواجه بود، پا به تاریخ گذاشت. موانع بزرگ دیگری نیز در داخل پاریس از سوی بقایای طبقه‌ی سرمایه‌دار و دولت‌شان که در حال سازماندهی خود در ورسای در نزدیکی پاریس بودند، وجود داشت. با این وجود اولین دولت کارگری در جهان طلیعه کرد و کارگران توانستند نظام نوینی را ایجاد کنند که سعادت و بهروزی را برای طبقه‌ی کارگر و زحمت‌کشان به ارمغان آورد؛ و هر چند عمرش کوتاه بود لیکن تجاربش توشه‌ی عظیمی شد برای انقلاب کبیر اکتبر.

دولت کارگری کمون علی‌رغم تمامی رشادت و شجاعت و نوآوری‌های بزرگ، از یک‌سو با ضعف‌هایی مواجه بود، از جمله عدم خروج دولت کارگری از محدوده شهر پاریس، عدم برخورد با سرمایه‌داران مستقر در ورسای در نزدیکی پاریس، و با تمامی تلاش‌ها عدم اتحاد با دهقانان؛ و از سوی دیگر با اتحاد سرمایه‌داران پروس و فرانسه و تبلیغات گسترده‌ی آن‌ها در میان مردم فرانسه و تهاجم وحشیانه بقایای دولت سرمایه‌داری. کمونِ پیروز، فصل نوینی را در تاریخ جهان گشود و به طبقه‌ی کارگر جهانی نشان داد که می‌توان با اتحاد و همبستگی طبقاتی و سازماندهی (متشکل‌شدن در یک تشکیلات سیاسی به نام حزب انقلابی طبقه‌ی کارگر که در آن زمان وجود نداشت و این نیز از ضعف‌های کمون بود) ماشین دولت سرمایه‌داری را در هم کوبیده و نظام نوینی را جایگزین آن نماید و این تصویر افسانه‌ای را که دولت سرمایه‌داریْ شکست‌ناپذیر، جاودانی و از همه تمسخرآمیزتر ازلی و ابدی است را درهم بشکند. اما تجربه‌ی کمون به‌راستی مسئله‌ی مهم، سرنوشت‌ساز و تعیین‌کننده‌ی دیگری را هم پیش روی طبقه‌ی کارگر و زحمت‌کشانِ نه‌تنها فرانسه بل‌که تمامی جهان گذاشت و آن هم این که بدون وجود یک تشکیلات سیاسی طبقه‌ی کارگر، نه‌تنها نمی‌توان تمامی ابعاد ماشین دولت سرمایه‌داری را نابود کرد، بل‌که نمی‌توان ادامه و بقا دولت کارگری را تضمین کرد و در مقابل تهاجمات همه‌جانبه‌ی سرمایه‌داری داخلی و امپریالیسم جهانی ایستاد.

چاپ اول: نشر بین‌الملل، تهران، خیابان فروردین، ۱۳۵۷

چاپ دوم: بازنشر توسط مجله‌ی کارخانه، آبان ۱۴۰۱