تحلیلی بر اعتصاب کارگران کارخانه‌ی لیلاند موتورز

این کتاب، گزارش و تحلیلی است از اعتصاب کارخانه‌ی لیلاند موتورز که یکی از کارخانجات مهم در صنعت خودروسازی ایران پیش از انقلاب ۱۳۵۷ بوده است. این گزارش توسط «سازمان پیکار در راه آزادی طبقه‌ی کارگر» در دی ماه ۱۳۵۷ منتشر شده است. در اواخر مهرماه همان سال این اعتصاب شروع و با پیروزی کارگران و برآورده شدن تمام خواسته‌های اقتصادی‌شان به اتمام می‌رسد.

در طول تاریخ سرمایه‌داری سنت ارزنده و رهگشای گزارش‌نویسی از اعتراضات و اعتصابات طبقه‌ی کارگر از همان ابتدا مورد توجه بوده است. اهتمام مارکس، انگلس، لنین و دیگر مبارزین طبقه‌‌ی کارگر در ایران به نوشتن گزارش‌های دقیق از اعتراضات کارگران بنگاه‌های بزرگ اقتصادی، گویای ضرورتی است که امروز نیز همچون گذشته اهمیتی فراوان دارد. گزارش‌نویسی از بنگاه‌های کلان اقتصادی که نقش موثری در صنعت یک کشور دارند، سیاست‌های کلان طبقه‌ی سرمایه‌دار و دولت مطبوعش را نیز نشان می‌دهند. همچنین گزارش نویسی در سطح یک بنگاه حتی به قصد انتشار درونی آن در همان بنگاه از اهمیتی ویژه برای حفظ و گسترش وحدت میان کارگران برخوردار است.

گزارش‌نویسی از اعتصابات و اعتراضات دو اهمیت ویژه خواهد داشت: نخست این‌که تجربه‌ی مبارزه‌ای عملی را به بیان آورده و امکان بررسی و آزمودن آن‌را فراهم می‌آورد. بازخوانی آموزه‌‌های هر اعتصاب به کارگران آن بنگاه و دیگر بنگاه‌ها مسیر صحیح مبارزه را یادآوری نموده و از تکرار اشتباهات جلوگیری می‌کند. دوم این‌که اعتماد به نفس کارگران دیگر بنگاه‌ها با اطلاع از مبارزات و دستاوردها از طریق گزارش‌های مکتوب افزایش یافته و بیشتر خود را در قامت یک طبقه احساس می‌کنند.

نکته‌ی حائز اهمیت در این گزارش و البته بازخوانی آن در دوران امروز ایران به‌خاطر داشتن شرایط ذهنی و عینی طبقه‌ی کارگر، دیگر طبقات و وضعیت دولت سرمایه‌داری در آن زمان است. بدون این وجوه نمی‌توان به بازخوانی تاریخی هیچ واقعه‌ای نگریست. تحلیل یک گزارش اعتصاب و معیاری که ما را به نقاط قوت و ضعف آن رهنمون می‌سازد بسته به شراط مشخصی است که آن اعتصاب در آن واقع می‌شود. تمام تشکل‌های کارگری از سندیکا و اتحادیه گرفته تا شورای کارگری و … در برهه‌ای می‌توانند نقش پیشرو داشته و در برهه‌ای مرتجع باشند. در شرایط انقلابی سال ۵۷ که اعتصاب کارخانه لیلاند موتورز به وقوع پیوست، ایستادگی بر عدم پیش‌روی کارگران در طرح مطالبات سیاسی و باقی‌ماندن بر خواسته‌های اقتصادی، نقشی ارتجاعی داشت که در تحلیل پیشِ رو به‌‌درستی مورد انتقاد واقع شده است. بالعکس، در شرایطی دیگر، پیشروی‌های سیاسی سریع طبقه‌ی کارگر، آنگاه که صف مستقل خود را از دیگر طبقات مستحکم ننموده است، منجر به دنباله‌روی از دیگر طبقات و به ارتجاعی شدن مبارزه‌ی طبقاتی می‌شود.

گزارش پیشِ رو با وجود تمام نقاط قوتش همچون نقش عوامل منحرف‌کننده‌ی اعتصاب، اشاره‌ای کوتاه و نامشخص به فرایند سازماندهی اعتصاب دارد. این موضوع در صورت ارائه‌ی دقیق آن می‌توانست برای دیگر بنگاه‌ها اهمیتی محوری داشته باشد.

مبارزه‌ی کارگران مبارز لیلاند موتورز را ارج نهاده و از آن‌ها خواهیم آموخت.