شهرستان کنگان در استان بوشهر واقع است و از شمال به شهرستان‌های جَم و دَیِّر، از شرق به شهرستان جم و استان فارس، از جنوب به شهرستان عسلویه و سواحل خلیج فارس، و از غرب به سواحل خلیج فارس و شهرستان دیّر منتهی می‌شود. منطقه‌ی پارس ۲ در کنگان واقع است و فازهای ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۹، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ و نیز چند طرح بزرگ LNG در منطقه‌ی پارس کنگان قرار دارد. فاز ۱۲ با ۶۲۲۹ نفر نیروی کار (در شرف بهره‌برداری)، فاز ۱۳ با ۵۹۷۳ نفر، فاز ۱۴ با ۲۱۱۶ نفر، فاز ۱۹ با ۹۱۶۵ نفر و فاز ۲۲، ۲۳ و ۲۴ با ۶۹۴۱ نفر نیروی کار در حال فعالیت‌اند. در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، شهرستان کنگان از مهم‌ترین مناطق است و تعداد قابل توجهی در این منطقه مشغول به کارند.
کارگران در این مناطق در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برند. کارگران پیمانکاری پارس جنوبی می‌خواهند تبعیض میان کارگران پیمانکاری و رسمی‌ها برچیده شود. تفاوت میان آنان فقط در میزان دستمزد و مزایای مزدی نیست. رسمی‌ها بهترین امکانات رفاهی، خوابگاه‌های مدرن و باکیفیت، رستوران‌های خوب و راحت با بهترین غذاها، اتوبوس‌های باکیفیت برای حمل و نقل از کمپ به محل کار، و بلیت هواپیمای رفت‌وبرگشت برای روزهای مرخصی دارند، اما کارگران پیمانکاری هیچ یک از این امکانات را ندارند.
کارگر رسمی با چهار یا پنج سال سابقه‌ی کار ماهیانه حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان دستمزد می‌گیرد، اما کارگر پیمانکاری با ده سال سابقه ماهیانه فقط ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دستمزد می‌گیرد. طرح طبقه‌بندی مشاغل در پالایشگاه‌ها اجرا نمی‌شود. حتی شکایت از طریق دادگاه‌ها و اداره‌ی کار بی‌نتیجه بوده است. در مراجعه به ادارات کار برای اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل به کارگران گفتند اینجا یعنی پارس جنوبی از شمول قانون کار خارج است و لذا اجرای طرح طبقه‌بندی در اینجا الزامی نیست.
یکی از کارگران پیمانکاری که ده سال است در بخش تعمیرات یکی از پالایشگاه‌های پارس جنوبی کار می‌کند درباره‌ی تبعیض مزدی می‌گوید: ما همه‌ی سختی‌ها را تحمل می‌کنیم، اما دستمان به جایی بند نیست! چرا باید رسمی‌ها، که بیشتر کار دفتری دارند و زیر کولر می‌نشینند، بیش از ده‌میلیون تومان حقوق بگیرند، اما ما کارگران پیمانکاری، که در دمای ۵۰ یا ۶۰ درجه‌ی جنوب در فضای باز کار می‌کنیم و مدام عرق می‌ریزیم، ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دریافتی داشته باشیم؟! ما بدی آب‌وهوا و سختی کار را تحمل می‌کنیم، اما دستمزدمان به هیچ وجه کافی نیست!
تبعیض میان رسمی‌ها و کارگران پیمانکاری حتی در ساعت کار هم وجود دارد. رسمی‌ها غالباً تا دوی ظهر کار می‌کنند اما کارگران پیمانکاری تا هفت و هشت شب سر کارند. کیفیت غذا نیز بسیار بد است. سرویس‌های قدیمی و ناامن برای جابه‌جایی کارگران استفاده می‌شود. حتی در سرویس‌های بهداشتی و کیفیت آنها تبعیض وجود دارد. سرویس‌های بهداشتیِ رسمی‌ها باکیفیت و کولردار است و مواد بهداشتی به‌وفور دارد، اما سرویس‌های بهداشتی کارگران پیمانکاری آن‌قدر بد و بی‌کیفیت است که وقتی داخلشان بروید، در این گرمای تابستان خیس عرق می‌شوید؛ انگار دوش گرفته باشید.
وضعیت پیش‌آمده از پی شیوع کرونا را نیز باید به این مصائب اضافه کرد. بیماری کرونا در استان بوشهر بیداد می‌کند و با وجود این، جز قرار دادن تب‌سنج در ورودی‌های نفرروِ پالایشگاه‌ها هیچ پروتکل ایمنی دیگری در دستور کار قرار نگرفته است. در چنین وضعی، با وجود اینکه دمای هوا بالای ۵۰ درجه است و طبق قانون باید ساعت کاری کم شود، ساعت کار کارگران پیمانکاری کم نشده است. مرخصی‌ها به دلیل تعمیرات اساسی طبق روال سال‌های پیش است و کارگران فشرده و تنگاتنگ مشغول کارند و به پروتکل‌های بهداشتی توجهی نمی‌شود. حتی توزیع ماسک مرتب انجام نمی‌شود و در ضدعفونی کردن کانکس‌های محل استراحت و غذاخوری کارگران اهمال می‌شود.
در بهار امسال، پس از خودکشی یکی از کارگران پیمانکاری در یکی از میدان‌های نفتی، زمزمه‌هایی مبنی بر لزوم حذف پیمانکاران نفت شنیده شد، اما با گذشت زمان، هم نمایندگان مجلس و هم سایر مسئولان، مصائب کارگران پیمانکاری نفت را فراموش کردند و همه چیز به وضع سابق ادامه یافت. این‌ها صرفاً بخشی بود از مصائب کارگران در کنگان.
کار سخت در مناطق بدآب‌وهوا، آن‌هم با تابستان‌های سوزانی که همچون کوره‌های مذاب هُرم گرما را می‌پراکند، آنگاه که توأم با استثمار زایدالوصف سرمایه‌داران، کارفرمایان و پیمانکاران شود خون کارگران را به جوش می‌آورد و هر آن ممکن است خشم فروخورده‌شان فوران کند. این خشم فروخورده در کنگان به شکل اعتصاب بروز یافت و کارگران بخش نفت، گاز و پتروشیمی در کنگان در روزهای ۱۱ تا ۱۵ مرداد به منظور پرداخت معوقات مزدی، افزایش دستمزد و رفع اختلاف مزدی و رفاهی میان کارگران پیمانکاری و رسمی‌ها در اعتصاب بودند.((شواهدی مبنی بر اینکه کارگران فازهای گوناگون در کنگان در روزهای بعد نیز در اعتصاب بوده‌اند یا به آن پایان داده‌اند یا اخبار موثقی در این باره در دست نیست.))
کارگران پیمانکاری فازهای ۲۲ و ۲۴ پارس جنوبی در کنگان ۱۱ و ۱۲ مرداد ۱۳۹۹ در اعتراض به پایین بودن دستمزد و نارضایتی از وضعیت کاری و همچنین به منظور پرداخت معوقات مزدی اعتصاب و در محوطه‌ی مجتمع تجمع کردند. کارگران می‌گویند بر شرکت‌های پیمانکاری هیچ نظارتی نیست، امنیت شغلی ندارند و دستمزدها ناعادلانه است و به نسبت کار سختی که می‌کنند دستمزد پایینی می‌گیرند، که همان هم با تأخیر پرداخت می‌شود. به گفته‌ی کارگران، فازهای پارس جنوبی تحت پوشش قانون کار قرار ندارند.
کارگران پتروپالایش در کنگان در ۱۲، ۱۳ و ۱۴ مرداد به منظور افزایش دستمزد اعتصاب و تجمع کردند. در ۱۳ مرداد، روز دوم اعتصابات، کارگران ضمن اعتصاب جاده را بستند تا کسی وارد پتروپالایش نشود.
کارگران در فاز ۱۳ نیز ۱۳ مرداد ۹۹ اعتصاب کردند و در داخل خوابگاه‌ها ماندند. یکی از کارگران می‌گوید: «شرکت حاضر نمی‌شود حقوق را بالا ببرد و حتی ناهار هم برای آنها نمی‌فرستد.» همچنین، برخی منابع، با توجه به فیلمی، ادعا کرده‌اند که آن فیلم مربوط به اعتصاب کارگران فاز ۱۳ در ۱۵ مرداد است (و برخی همان فیلم را برای ۱۴ مرداد ثبت کرده‌اند).
کارگران فاز ۱۴ نیز در ۱۴ مرداد در اعتصاب بوده‌اند.
آنچه از اعتصابات در منطقه‌ی اقتصادی پارس و از جمله کنگان برمی‌آید این است که کارگران باید برای موارد زیر مبارزه کنند:
۱) تبدیل وضعیت قرارداد از پیمانکاری به رسمی
۲) اجرای قوانین ویژه‌ی وضعیت آب‌وهوایی و پروتکل‌های بهداشتی
خواسته‌ی اول اگر برآورده شود به معنی این است که کارگران تحت شمولیت قانون کار قرار خواهند گرفت و سپس در صدد اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل برخواهند آمد و در نهایت تبعیض میان کارگران پیمانکاری و رسمی‌ها رفع خواهد شد.
بدین ترتیب تلاش برای «تبدیل وضعیت قرارداد از پیمانکاری به رسمی» خواسته‌ی اساسی آن‌هاست که در برآورده شدن خواسته‌های دیگرشان مؤثر است. پر واضح است که توفیق در این مبارزه فقط از طریق اتحاد مداوم کارگران میسر می‌شود: چاره‌ی رنجبران وحدت و تشکیلات است.
منابع:
– «اعتراض کارگران فازهای ۲۲ و ۲۴ پارس جنوبی/ دستمزدها ناعادلانه است و دیر پرداخت می‌شود!»، ایلنا، ۱۳ مرداد ۱۳۹۹.
– نسرین هزاره مقدم، «تبعیض در همه چیز؛ از غذا تا سرویس بهداشتی/ تفاوت کارگران نظر کرده با آنها که بچه سر راهی هستند، در چیست؟»، ایلنا، ۱۸ مرداد ۱۳۹۹.
– سایت فرمانداری کنگان: http://kangan.ostb.ir
– فیلم‌های منتشرشده از اعتصابات در فضای مجازی